Kèn lá là loại nhạc cụ đơn giản nhất, dễ tìm nhất, không mất thời gian chế tác. Tuy nhiên để thổi hay, trọn vẹn một điệu nhạc lại không đơn giản bởi còn tùy thuộc vào sự khéo léo khi chọn lá và cách thổi lá. Lá được người thổi chọn phải là loại lá hơi mềm, tương đối dai, mép lá trơn.

Có nhiều cách thổi kèn lá nhưng thường sử dụng theo hai cách. Một là ngậm ngang chiếc lá ở giữa hai môi, dùng môi để giữ và kết hợp giữa việc sử dụng lưỡi và hơi đẩy ra qua kẽ hở của môi. Hai là dùng ngón tay trỏ và ngón tay cái ở hai bàn tay để giữ hai đầu của lá sau khi đã ngậm ở môi, dùng lưỡi kết hợp với môi đẩy hơi tạo ra âm thanh. Khi thổi, lá dùng làm kèn được gập đôi lại ở phần mép lá mỏng hơn và ngậm vào môi, dùng hơi điều chỉnh âm thanh cao thấp, trầm bổng theo âm điệu bài hát.

Tại các bản làng người Mông ở Cao Bằng, hiện những người già vẫn kể với con cháu của mình câu chuyện nhuốm màu huyền tích về kèn lá. Tích xưa kể rằng: Chiếc kèn lá là hiện vật mà tiên ông ban tặng cho chàng trai vốn là con trai của vua thủy tề và công chúa (con gái của vua Mèo) để đôi trai gái bày tỏ tâm tình với nhau khi công chúa đang bị giam giữ bởi sợi dây thần của quỷ.

Khi tiên ông biến mất, công chúa đặt chiếc lá lên môi và thì thầm vào đó những lời yêu thương thắm thiết, nỗi khổ đau và mong chàng trở lại cứu nàng. Nhờ âm thanh chiếc kèn lá, chàng trai đến cứu được người mình yêu khỏi nanh vuốt của quỷ thần và cùng nhau sống cuộc đời hạnh phúc.

Những chàng trai, cô gái người Mông thường dùng âm thanh kèn lá thay cho lời tâm tình, trò chuyện trong những đêm hẹn hò. Cứ thế họ nhắn nhủ tâm tư, tình cảm cho người mình yêu mến thông qua tiếng kèn lá và đáp lại tiếng kèn ân tình đó từ đối phương.

Tiếng kèn lá tìm bạn của các chàng trai không chỉ khiến các cô gái nghe thấy phải đỏ mặt làm duyên mà còn say đắm để rồi không thể kìm lòng mà cất lên những tiếng kèn lá không kém phần duyên dáng, tình tứ đáp lại. Những giai điệu ấy còn đánh thức tiếng lòng của bất kỳ ai đã một lần được nghe.