CHUYỆN VỀ MẪU LIỄU HẠNH VÀ TÍN NGƯỠNG THỜ MẪU TRONG VĂN HÓA
NGƯỜI VIỆT phần 1
Hiện nay, tại Việt Nam có khoảng 75 vị nữ thần tiêu biểu, trong đó có ba vị
Nữ thần tồn tại trong truyền thuyết như ba chị em, con của Ngọc Hoàng giáng
trần được phân công cai quản ba miền. Miền Bắc với sự nổi trội của Chúa Tiên
(Thánh Mẫu Liễu Hạnh – Vân Cát Thần nữ), miền Trung với Thiên Y A NA Diễn Phi
Chúa Ngọc (tiếp biến với hình ảnh Nữ thần Ponagar – Người Mẹ đất nước – Mẹ xứ
sở dân tộc Chăm) và miền Nam với Linh Sơn Thánh Mẫu (Bà Đen hay còn gọi là Bà
Thâm, Bà Đanh, Bà Đênh), tất cả đang cư ngụ trong lòng tin của những tín đồ
thờ Mẫu hiện nay ở Việt Nam.
Người dân Đại Việt xưa đều thờ Tam toà Thánh Mẫu. Tục thờ Mẫu của người
Việt ra đời trên cơ sở tục thờ nữ Thần; các vị được thờ trong các đền, chùa,
miếu, điện, đặc biệt có vị được thờ trong một loại hình kiến trúc riêng (Phủ)
như việc thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh.
Theo chiều dài lịch sử lâu đời ở nước ta, tín ngưỡng thờ Mẫu đã phát triển
có Tam Phủ, Tứ Phủ. Trong làng xã và đô thị miền Bắc từ xa xưa, trong hệ
thống Tam Phủ, Tứ Phủ đều thờ các Thánh Mẫu rất tôn nghiêm.
+ Mẫu Thượng Thiên (còn gọi là Mẫu
Đệ Nhất) cai quản miền trời và làm chủ mây mưa, sấm chớp; trong điện thờ
thường đặt ở giữa, mặc áo màu đỏ hoặc hồng.
+ Mẫu Thượng Ngàn (còn gọi là Mẫu
Đệ Nhị) cai quản miền rừng núi, cây cối; trong điện thờ thường đặt ở bên trái
Mẫu Thượng Thiên, mặc áo màu xanh.
+ Mẫu Thoải (còn gọi là Mẫu Thuỷ,
gọi chệch là Mẫu Thoại – Mẫu Đệ Tam) cai quản miền sông nước; trong điện thờ
thường đặt ở bên phải Mẫu Thượng Thiên, mặc áo màu trắng.
Với tư tưởng Âm Dương - Tam Tài - Ngũ Hành, nhất sinh nhị, nhị sinh tam,
tam sinh vạn vật, thì Mẫu là nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam. Điều đó có
nghĩa là từ Mẫu Thiên mà tự đối ứng hoá thành Mẫu Địa (Mẫu Thượng Ngàn) – thứ
hai, rồi lại hoá thành Mẫu Thoải (Mẫu Thuỷ) – thứ ba, chính vì thế mới có tên
là Tam toà Thánh Mẫu. Nơi thờ Tam toà Thánh Mẫu – chúa tể Tam Phủ là Thiên
phủ, Địa phủ, Thuỷ phủ gọi là Tam phủ.
Vì Tam phủ thờ cả Ngọc Hoàng Thượng đế, Nam Tào – Bắc Đẩu, Ngũ vị quan lớn,
Tứ vị chầu Bà nên thường được gọi là Tam phủ cộng đồng hay Tứ phủ vạn linh.
Phủ thứ tư là để thờ các vị thần linh khác |
Bản tin ngày 15/06/2021