Lần đầu tiên, một giải thưởng Nobel được trao cho những người tiên phong trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI).

Sự kiện Geoffrey Hinton và John Hopfield vinh dự trở thành chủ nhân giải Nobel Vật lý 2024 cho công trình của họ về mạng lưới thần kinh nhân tạo trong bốn thập kỷ qua. Họ sẽ chia sẻ số tiền thưởng 11 triệu kronor Thụy Điển (1,06 triệu USD).

Ông Hinton, 76 tuổi, cho đến nay là người nổi tiếng hơn. Cùng với Yoshua Bengio và Yann LeCun, ông còn được biết đến với biệt danh “bố già AI”.

Năm 2023, ông đột ngột rời khỏi Google và công khai cảnh báo về những rủi ro ngắn hạn và dài hạn của công nghệ mà ông đã góp phần tạo ra. Ông cho biết hối hận vì AI bị lạm dụng quá dễ dàng.

Cả Hopfield và Hinton đều không phải là những người đầu tiên phát triển mạng lưới thần kinh nhân tạo. Tuy nhiên, ông Hopfield, 91 tuổi, đã giúp đặt nền móng cho AI ngày nay với một bài báo năm 1982 mô tả một mạng lưới lấy cảm hứng từ não có thể lưu trữ và nhớ lại các mẫu, với khả năng tìm ra kết quả phù hợp nhất.

Vài năm sau, ông Hinton và hai nhà nghiên cứu khác (David Ackley và Terry Sejnowski) đã sử dụng mạng Hopfield làm cơ sở cho phát minh của họ về cái gọi là máy Boltzmann - một kiến trúc mô hình mạng khác có thể phân loại hình ảnh và lặp lại dựa trên tài liệu đào tạo, dù máy Boltzmann không có khả năng mở rộng như các hệ thống học máy ngày nay.

Tuy nhiên, Hinton có lẽ được biết đến nhiều hơn với công trình của ông cùng với David Rumelhart và Ronald Williams về "gradient descent", phương pháp cho phép các mạng lưới thần kinh lớn, nhiều lớp học hiệu quả.

Hiện chưa có giải Nobel dành cho lĩnh vực AI hay khoa học máy tính.

Theo Ellen Moons, Chủ tịch Ủy ban vật lý Nobel, công trình của Geoffrey Hinton và John Hopfield đem đến những lợi ích lớn nhất. “Trong vật lý, chúng ta sử dụng mạng lưới thần kinh nhân tạo trong một loạt các lĩnh vực, như phát triển các vật liệu mới với các tính chất cụ thể”.

Công trình của Hopfield và Hinton dựa trên lĩnh vực vật lý thống kê, cùng với sinh học thần kinh, tâm lý học nhận thức… Hai năm trước, ông Hopfield được trao huy chương Boltzmann cho vật lý thống kê.