Văn hóa: Khăn piêu 'vật bất ly thân' của phụ nữ Thái
Khăn piêu là sự kết hợp độc đáo, hài hòa và khéo léo giữa màu sắc và hóa văn. Đó là màu xanh của núi rừng, màu vàng của nắng sớm, nương lúa và màu trắng hồng của hoa thơm. Mỗi một họa tiết, hoa văn đều thể hiện thông điệp ứng xử với thiên nhiên và mọi người xung quanh. Khăn piêu còn là tiêu chuẩn để đánh giá tài năng, phẩm hạnh và sự đảm đang của phụ nữ Thái.
Từ khi còn bé đến lúc trưởng thành, người con gái Thái được người mẹ dạy cách thêu thùa, may vá, dệt vải làm khăn. Việc học thêu khăn piêu đối với các cô gái Thái là một quá trình nhận thức và rèn luyện đôi bàn tay khéo léo của mình. Đến năm 15, 16 tuổi thì việc thêu thùa, may vá, dệt vải làm khăn đã được các cô gái Thái làm thành thạo, mỗi cô gái phải tự tay làm khăn piêu để chuẩn bị đi lấy chồng, khăn piêu là món quà không thiếu để cô dâu tặng gia đình nhà chồng khi về làm dâu.
Piêu được cắt từ một sải vải trắng nguyên khổ dệt từ sợi bông. Vải được chọn làm piêu là những tấm vải sợi nhỏ, đều, mặt vải mịn màng. Từ tấm vải trắng mới dệt xong, họ cắt rời thành từng chiếc piêu rồi đem nhuộm chàm. Những chiếc piêu thường có độ dài khoảng 150cm, rộng từ 30cm đến 40cm. Để những chiếc piêu có được màu đen ngả tím than, sau khi nhuộm chàm xong, người ta nhúng khăn vào nước vỏ cây hoa ban hoặc nước củ nâu. Công việc này gọi là láng. Chiếc khăn đã qua bước láng sẽ bền màu hơn và có được màu sắc lý tưởng của chiếc khăn piêu.
Nguyên tắc thêu piêu là luồn sợi chỉ màu đan vào nền vải đen, gọi là xéo. Khi thêu khăn, người phụ nữ thường bắt đầu từ mảng hoa văn chủ đạo ở giữa đồ án rồi mới thêu dần ra xung quanh. Phụ nữ Thái thêu khăn từ mặt trái của khăn, khi hoàn thành sắc độ của mặt trái sẽ nhạt hơn mặt phải. Hoa văn khăn piêu vô cùng phong phú nhưng không gây cảm giác rối mắt mà trang trí theo những hàng, lớp và có quy luật nhất định. Nguyên tắc chủ đạo của phong cách trang trí hoa văn khăn piêu là nguyên tắc đối xứng.
Không chỉ gắn bó với cuộc sống thường ngày, bình dị của người dân, chiếc khăn piêu còn là “tín vật”, minh chứng đặc biệt cho tình yêu đôi lứa. Khi xưa, vào những dịp lễ hội, khi cô gái tung còn, chàng trai nào bắt được phải đền cho cô một hoặc hai đôi vòng bạc. Còn khi chàng trai ném còn mà cô gái không bắt được phải đem khăn piêu ra tặng chàng trai. Chiếc khăn khi ấy trở thành cái cớ để họ hẹn ước, rồi yêu nhau. Nếu cô gái không yêu chàng trai thì có thể đem vật khác đến xin lại chiếc khăn của mình.