Trải qua hơn 150 năm, căn nhà cổ vẫn giữ nguyên nét kiến trúc độc đáo với những chi tiết hoa văn được điêu khắc vô cùng tỉ mỉ, tinh xảo từ những cây cột, vòm cửa cho đến viền nhà, trở thành địa điểm du lịch hút khách ở Cần Thơ.

Nằm trên đường Bùi Hữu Nghĩa, phường Bình Thủy, quận Bình Thủy, TP. Cần Thơ, căn nhà cổ của một gia đình họ Dương (hay còn được gọi tên là nhà cổ Bình Thủy) được xây dựng từ năm 1870 là địa điểm du lịch quen thuộc, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài thành phố tìm tới tham quan suốt nhiều năm nay.

Theo Cổng thông tin điện tử Cần Thơ, nhà cổ Bình Thủy là công trình kiến trúc văn hoá thuộc dạng cổ nhất còn sót lại ở miền Tây và hiện là địa điểm du lịch văn hóa quen thuộc ở mảnh đất phương Nam.

Bước qua cổng chính phía ngoài đường là cổng phụ ở bên trong, thiết kế như cổng chào với lối kiến trúc cổ Á Đông, gồm 4 cột tròn: 2 gỗ, 2 xi măng. Hệ thống rui, mè, xà ngang bằng gỗ, mái lợp ngói ống, gờ bó mái bằng men xanh lục. 

Trên cổng còn được trang trí nhiều hoa văn, họa tiết bằng xi măng như cá vàng, kỳ lân, bình hoa,…. Mặt trước và sau cổng phụ có gắn 2 bảng, một là chữ Hán “Phước An Hiệu” và một là chữ quốc ngữ “Phủ thờ họ Dương”.

Khuôn viên nhà cổ Bình Thủy khá rộng, riêng khoảng sân được lát gạch tàu 40 x 40cm và trồng đủ các loại cây kiểng như cau, tùng, dương xỉ, phát tài (thiết mộc lan), sứ Thái, cây vú bò. Đặc biệt ở góc sân bên trái có trồng một cây xương rồng Mexico “Kim lăng trụ”, từng ra hoa lần đầu tiên vào năm 2005.

Giữa sân bài trí một hòn non bộ cao khoảng 4m, nằm trong hồ cá vừa để trang trí, vừa làm bức bình phong cho khu nhà chính. Còn ở góc sân bên phải là khu vực miếu thờ thổ thần và một nhà mát lợp ngói vảy cá.

Ngôi nhà có bố cục đăng đối. Theo chiều ngang, nhà có 5 gian – rộng 22m. Còn theo chiều sâu, nhà có 3 lớp: nhà trước, nhà giữa và nhà sau với chiều sâu là 16m.

Từ sân, du khách có thể tiến vào khu vực nhà chính theo 4 hướng cầu thang. Hai cầu thang ở hai gian phía ngoài và hai cầu thang hình vòng cung bố trí hai bên, dẫn vào sảnh lớn ở gian giữa.

Nền nhà cao hơn 1m so với sân vườn, bó vỉa bằng đá xanh. Theo kinh nghiệm dân gian của người Nam Bộ, trong quá trình xây dựng, chủ nhân ngôi nhà đã cho đổ một lớp muối hạt dày chừng 10cm trước khi lót nền bằng gạch bông. Cách làm này vừa giúp xua đuổi côn trùng, mang sự thông thoáng, vừa tránh những tà vật xâm hại theo quan niệm phong thủy.