Được ví như đặc sản "trời ban" ở Tây Bắc, hoa ban được người Thái dùng làm nguyên liệu chế biến nhiều món hấp dẫn, trong đó ngon và được ưa chuộng nhất là nộm hoa ban.

Đối với người Thái ở Tây Bắc, hoa ban không chỉ dùng để trang trí cảnh quan, nhà cửa mà còn là nguyên liệu để chế biến thành nhiều món ăn ngon như hoa ban xào, hoa ban nấu canh, hoa ban đồ xôi…

Trong đó, nộm hoa ban là món ăn phổ biến và được bà con yêu thích nhất bởi hương vị lạ miệng, thanh mát.

Chị Hà Phương (sống ở phường Chiềng Cơi, TP Sơn La) cho biết, hoa ban có 2 loại là hoa tím và hoa trắng. Loại nào cũng có thể sử dụng làm thức ăn nhưng hoa ban tím được ưa chuộng hơn.

Hàng năm, khoảng từ tháng 2 đến tháng 4 âm lịch là mùa hoa ban nở. Đây cũng là thời điểm măng rừng Tây Bắc vào vụ nên người dân thường kết hợp 2 nguyên liệu này lại để làm nộm.

Hoa ban là nguyên liệu không thể thiếu trong món nộm thơm ngon của người Thái ở Tây Bắc. Ảnh: Trần Phương Thảo

Chị Phương cho hay, nguyên liệu để làm món nộm hoa ban chuẩn vị của người Thái gồm có hoa ban, măng đắng, rau thối, lạc rang và cá suối nướng. Món ăn này không thể thiếu một vài gia vị đặc trưng như tỏi, ớt, mắc khén, rau thơm (húng vịt, húng đỏ, rau sắng…).

Song, tùy điều kiện từng nhà mà người ta có thể thêm hay bớt các nguyên liệu kèm theo, tùy sở thích.

“Hoa ban hái về thì nhặt bỏ cuống già, giữ lại cánh và nhụy hoa rồi đem rửa sạch, trụng qua nước sôi, sau đó vớt ra để ráo.

Các gia đình nên chọn măng vầu hoặc măng đắng, đem xắt nhỏ, ngâm nước muối loãng rồi luộc vừa chín tới, vớt ra chờ ráo và thái thành các lát mỏng vừa ăn. Cá suối nướng thì gỡ thịt, bỏ xương và đem giã nhỏ”, chị Phương nói.

Theo chị, trước khi trộn cùng các gia vị, bà con thường vò nát hoa ban đã trụng. Tiếp đến, người ta thêm măng đắng và các loại rau thơm thái nhỏ, nêm chút gia vị như muối, ớt, tỏi, đường, mắc khén, riềng giã nhỏ, nước cốt chanh… rồi trộn đều tay. Chờ chừng 10-15 phút cho nguyên liệu thấm vị thì thêm thịt cá suối đã giã.

Khi bày món nộm lên đĩa, bà con mới rắc thêm lạc rang để món ăn trông bắt mắt hơn và làm tăng hương vị hấp dẫn.

Chị Phương cho biết, món nộm hoa ban chế biến đơn giản nhưng vị ngon lạ, dễ ăn. Hoa ban có vị ngọt dịu tự nhiên, hơi chát nhẹ, còn măng sơ chế cẩn thận nên giảm vị đắng và vẫn giữ được độ giòn, tươi.