Việt Nam có tới 2.360 con sông, kênh lớn nhỏ với tổng chiều dài khoảng 41.900 km. Trong những chuyến đi của mình, tôi đã đến không biết bao nhiêu dòng sông, và mỗi dòng sông đều mang trong mình những ký ức, những kỷ niệm và là chốn nương nhờ trong những cuộc mưu sinh. 

Đó là sông Hương ở Huế, với những con thuyền rực rỡ trong đêm đưa du khách hòa vào tiếng nhạc. Đó là sông Hoài ở Hội An, với những con thuyền chèo không dùng động cơ như sợ phá đi di sản hàng trăm năm đậm màu xưa cũ. Tôi cũng đã đến sông Tiền, cùng mọi người đi chợ nổi Cái Lậy và cũng đến Đắc Lắc nghe tiếng nước réo ầm ào giữa đại ngàn của sông Sêrêpôk…

Đất nước ta có vô vàn những con sông, mỗi con sông đều chảy ra biển và có bờ sông. Nhưng sông Ngô Đồng lại khác, dòng sông dài gần 40 km ấy len giữa những dãy núi đá vôi, qua ba hang động (gọi là Tam Cốc) và trong mênh mông ấy là ruộng lúa. Một ngày lên thuyền dạo chơi trên dòng sông cũng đủ khiến du khách ngẩn ngơ, nhất là khi chạm gặp những ruộng lúa đang vào mùa gặt, nhuộm vàng cả con sông…

Cái tên Ngô Đồng có từ bao giờ? Có thể bởi vào mùa lúa chín, cả dòng sông vàng óng như cây ngô đồng vàng lá mùa thu nên được đặt tên là Ngô Đồng chăng? 

Theo các nhà nghiên cứu, sông Ngô Đồng được hình thành một cách hoàn toàn tự nhiên do quá trình kiến tạo địa chất của khu vực di sản Tràng An, một sự pha trộn giữa những ngọn núi dạng tháp có vách dốc đứng trong khu rừng nhiệt đới nguyên sinh, bao quanh những vùng trũng, thung lớn, sâu, chứa nước trong và tĩnh lặng, thông với vô số các hang động. Đây là con sông nhỏ thuộc xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Ngô Đồng là một chi lưu của sông Sào Khê, khởi đầu từ khu vực đền Suối Tiên, rồi đổ nước vào hệ thống sông Vạc. Khi nước sông rút đi, để hai bên bờ là khoảng đất phù sa màu mỡ, người nông dân gieo hạt, rồi cây lúa cứ vươn lên theo con nước cho đến khi trĩu hạt.