Cơm tấm là món ăn phổ biến, nhất là ở TPHCM, nhiều lần được truyền thông quốc tế ca ngợi. Thế nhưng không phải ai cũng biết, đây là món ăn từng chỉ quen thuộc với người nghèo.

Từ năm 2012, đĩa cơm nóng hổi nấu từ những hạt tấm ăn với bì lợn, sườn nướng, trứng ốp la, mấy lát dưa leo, vài lát ớt và nước mắm chua ngọt đã được trang CNN giới thiệu là món ăn hè phố hút khách.

Năm 2018, cơm tấm được CNN chọn là 1 trong 40 đặc sản ngon nhất Việt Nam. Cùng năm, đài truyền hình EBS của Hàn Quốc dành hẳn một số trong một chương trình về ẩm thực để nói về cơm tấm.

Năm 2024, cơm tấm đứng thứ 2 trong danh sách món ăn từ gạo ngon nhất Đông Nam Á do Taste Atlas bình chọn. Trước đó, Taste Atlas đưa cơm tấm vào danh sách 100 món ăn đường phố hấp dẫn nhất thế giới.

Nổi tiếng trên truyền thông quốc tế và là món ăn có thể dễ dàng tìm kiếm ở bất cứ đâu tại TPHCM hay nhiều tỉnh thành lân cận nhưng trước đây, món ăn này vốn chỉ quen thuộc với những người nghèo.

Cơm tấm đúng như tên gọi của nó, được nấu từ gạo tấm, loại gạo vỡ khi chà xát. Gạo tấm thường ít nở, giá rẻ hơn những loại gạo khác.

Trước đây, cơm tấm được dành bán cho thợ thuyền. Vì bán cho người lao động nghèo nên cơm tấm "nguyên bản" chỉ chan với nước mắm, mỡ hành, dần dần có thêm món chả trứng, bì vụn.

Sau này nhiều nhà giàu cũng ghiền món cơm bình dân có mỡ hành nên mới có thêm sườn nướng và nhiều thành phần hấp dẫn khác như bây giờ.

Dù là "món nhà nghèo" nhưng nấu cơm tấm cũng rất công phu. Tấm được chọn là tấm mới, màu trắng đục. Cơm tấm ngon là khi nấu xong hạt cơm ráo, mềm, xốp, tỏa mùi thơm của gạo mới, nguội không bị cứng.

Cơm tấm ngon nhất là được nấu theo cách truyền thống, bằng nồi đất hoặc nồi gang trên củi lửa. Tuy nhiên, ngày nay, để tiết kiệm thời gian, nhiều người thường áp dụng cách hấp cách thủy.

Trước khi nấu, gạo tấm sẽ được ngâm với nước vài giờ cho hạt gạo mềm rồi hấp cách thủy đến khi chín. Cơm tấm bây giờ được ăn kèm với nhiều món khác nhau nhưng phổ biến và đặc trưng nhất là sườn - bì - chả.

Miếng sườn của cơm tấm thường là sườn nướng to bản, được ướp khéo léo, đậm đà với đường, ớt, muối, tiêu, một lớp mật ong phủ ở trên, có nơi thì thay bằng sữa Ông Thọ.

Sườn được nướng sao cho có màu vàng nâu hấp dẫn, bên ngoài se lại, giòn nhưng bên trong giữ được độ mềm và ngọt thịt, khi đặt lên đĩa tỏa mùi thơm nức mũi. 

Để đĩa cơm tấm trọn vị còn thêm chút củ cải, cà rốt muối chua, dưa leo, mỡ hành béo ngậy và nước mắm chua ngọt sền sệt.