Thống kê của Bộ Tài chính cho thấy, tính đến cuối năm 2023, trong tổng số khoảng 29.000 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), có tới 16.292 công ty báo lỗ, 18.140 doanh nghiệp bị lỗ lũy kế, trị giá lỗ lũy kế lên tới gần 1 triệu tỷ đồng; số nộp ngân sách nhà nước năm 2023 giảm gần 4.000 tỷ đồng so với năm 2022.

Các chuyên gia đánh giá, hơn 50% doanh nghiệp FDI báo lỗ là con số đáng quan ngại.

Chia sẻ với PV VietNamNet, chuyên gia kinh tế - TS Vũ Đình Ánh - cho rằng, doanh nghiệp FDI thua lỗ do nhiều nguyên nhân, cả chủ quan và khách quan. Một số doanh nghiệp gặp rủi ro kinh doanh nên thua lỗ, thậm chí phá sản - đây là chuyện bình thường, phù hợp quy luật thị trường. 

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp FDI liên tục thua lỗ nhưng vẫn hoạt động nhiều năm, thậm chí còn mở rộng sản xuất thì ngược với quy luật thị trường, do thực hiện chuyển giá nên lỗ giả, lãi thật.

Theo ông Ánh, chuyển giá là hiện tượng phổ biến trên thế giới, nhất là tại các tập đoàn lớn xuyên quốc gia nhằm tối đa hóa lợi nhuận, né tránh nghĩa vụ nộp thuế thu nhập doanh nghiệp thông qua tối ưu hóa chênh lệch thuế suất. 

“Chuyển giá và thua lỗ do chuyển giá không chỉ làm thất thu thuế mà còn làm méo mó mặt bằng giá, khiến cho giá không thể hiện được vai trò tín hiệu thị trường, công cụ cạnh tranh bình đẳng. Chuyển giá cũng làm thị trường trở nên méo mó, cả thị trường trong nước lẫn thị trường xuất nhập khẩu, đồng thời chèn ép bất công doanh nghiệp nội địa trong khi doanh nghiệp FDI vốn đã được hưởng nhiều ưu đãi vượt trội”, ông Ánh phân tích.

ThS Nguyễn Bình Minh, giảng viên Trường Đại học Thương mại, cũng cho rằng, không chỉ Việt Nam mà bất cứ quốc gia nào nhận đầu tư nước ngoài đều đứng trước thách thức về chuyển giá. 

“Nhìn từ góc độ đầu tư, nếu doanh nghiệp FDI vẫn liên tục mở rộng quy mô, tiếp tục tạo được nhiều công ăn việc làm, vẫn tăng trưởng thì đương nhiên đầu tư cũng phải tăng, vẫn có lỗ lũy kế là chuyện bình thường.

Còn nếu không mở rộng quy mô đầu tư, không mở rộng thị trường, báo cáo doanh số không hề tăng mà vẫn báo lỗ, thì rất có thể doanh nghiệp đang chuyển giá để trốn thuế”, ông Minh nói.