Nằm cách Hà Nội khoảng 55km, quần thể di tích chùa Bổ Đà (xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) là 1 trong những địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng ở miền Bắc.

Chùa Bổ Đà có tên gọi chính xác là chùa Quán Âm núi Bổ Đà hay Bổ Đà Sơn Quán Âm Sơn Tự, gọi tắt là chùa Bổ Đà hay Tứ Ân Tự. Chùa tọa lạc ở vị trí phong thuỷ đắc địa, nằm về phía Bắc của chân núi Phượng Hoàng thuộc dãy núi Bổ Đà, xa xa là dòng sông Cầu thơ mộng.

Theo Cổng Thông tin điện tử tỉnh Bắc Giang, tương truyền, chùa Bổ Đà có từ thời Lý (thế kỷ XI), được tu bổ, tôn tạo lớn vào thời vua Lê Dụ Tông (1720-1729) và các giai đoạn sau này.

Qua nhiều thế kỷ, chùa Bổ Đà đã được trùng tu nhiều lần, song cơ bản vẫn giữ được nét kiến trúc cổ từ tường đất, vườn tháp đến kiến trúc gỗ truyền thống mang phong cách nghệ thuật đan xen của các thời đại nối tiếp nhau, trải dài từ thế kỷ XVIII đến nay.

Hiện quần thể di tích chùa Bổ Đà bao gồm nhiều công trình lớn nhỏ, trong đó có 4 hạng mục nổi bật nhất là chùa Cao, am Tam Đức, chùa Tứ Ân và vườn tháp.

Xung quanh chùa được bao bọc bởi những rặng tre xanh tốt và hệ thống tường đất như một chiến lũy bảo vệ vững chắc, tạo nên vẻ thanh tịnh, linh thiêng cho điểm đến này.

So với các ngôi chùa truyền thống ở miền Bắc, chùa Bổ Đà có kiến trúc độc đáo và khác biệt hơn, được thiết kế theo lối ‘‘nội thông, ngoại bế”.

Chùa được xây dựng bằng các vật liệu tự nhiên như gạch nung, ngói, tiểu sành… Trong đó, tường bao được làm bằng đất, các bức tường, cổng và một số công trình khác được xây dựng hoàn toàn bằng đất nện theo lối trình tường.

Mỗi hạng mục kiến trúc trong quần thể di tích đều được chạm khắc tinh xảo, thể hiện nhiều đề tài phong phú như hoa văn vân mây, vân xoắn, hoa cúc, hình lá lật, linh thú, đề tài tứ linh, tứ quý…

Đây cũng là nơi yên nghỉ của các nhà sư dòng thiền Lâm Tế từng tu hành tại chùa qua các thời kỳ lịch sử.

Với giá trị tiêu biểu, độc đáo trên nhiều bình diện, năm 1992, chùa Bổ Đà được công nhận là Di tích quốc gia. Năm 2016, Thủ tướng Chính phủ đã xếp hạng chùa Bổ Đà là Di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt.